خطرات انتقاد
انتقاد مخرب، شیوه ای ناسالم
برای به اثبات رساندن خود است...این شیوه رابطه ی انتقاد کننده را با فرد مخاطب بر هم می زند.
انتقاد به خاطر حفظ ظاهر و احساس تحقیر نکردن، انتقاد
برای اینکه احساس کنیم از دیگران بهتریم... ادامه دادن این روش، خود فرد انتقاد
کننده را ضعیف می کند. زیرا بدون انجام اینکار فرد احساس اعتماد به نفس ندارد.
او به جای آنکه با تلاش پایه های اعتماد به
نفس را در خود قوی کند، به اشتباه در صدد "لرزندان" پایه های اعتماد به نفس
مخاطب است تا بدینوسیله در نهایت از قدرت
اعتماد به نفس خود احساس پیروزی کند.
این راهکار{ مناسبی} نیست زیرا این رفتار
فرد را بیشتر در نظر دیگری حقیر می کند و با این کار خود را مضحک جلوه می دهد .
انتقاد به خاطر لذت انتقاد، به خاطر نیاز به تخریب کار
دیگری، بی ارزش کردن، تحقیر دیگری، کسی که ایرادمی گیرد از تنفر تغذیه می کند و این کار ارتباطات
او را با دیگران تخریب می کند.
لزومی ندارد برای یافتن اعتماد بنفس روی بلندی بایستید. کسانی که اینگونه رفتار می کنند،
اعتماد به نفس ندارند. اعتماد به نفس واقعی اینست که خود را "خوب" در
نظر بگیریید و دیگران را هم "خوب" در نظر بگیریید، و همواره این حالت را
حفظ کنید. مسلما، فرهنگها، آموخته ها و رفتارهای
متفاوتی وجود دارد که بدون احساس تحقیر باید پذیرفت و یاد گرفت. هر کس استعدادها واشتباهات ، نقاط قوت و نقاط
ضعف خودش را دارد. هیچ لزومی برای مقایسه
افراد با هم نیست. هر کس در نوع خودش بی نظیر است، هر شخص قابل اهمیت است . هر فرد
به شیوه ی خود در زندگی نقش دارد.
بنا براین هرگز نباید دیگری را در مرتبه ای با
هر موضوعی قرار بدهیم. احترام به دیگران این نیست که کسی را در جایگاهی قرار دهیم و
آن را "بهترین" فرض کنیم. کسانی که به ایراد گرفتن خود ادامه می دهند به
نیاز ناسالمی پاسخ می دهند و آن همان تحقیر کردن دیگری است، تا برای لحظاتی کوتاه
و گذرا احساس "پیروزی" و " اعتمادبنفس" کنند و قادر نیستند
این احساس را بدون انتقاد و کوچک کردن دیگران بدست بیاورند.
کسی که نیازمند تحقیر افراد است خود را دربرابر
قابلیتهای افراد در جایگاه پایینتری می بیند. او دیگری را در مرتبه یی بالاتر از
خود می بیند و آن را نمی پذیرد.
کسیکه
دارای اعتماد بنفس است کسی را در جایگاه بالاتر از خود نمی بیند که
بخواهد احساس تحقیر کند. . همه ما توانایی ها و ضعفهایی داریم. کسی که در ضمینه ای قوی نیست
در زمینه ی دیگر تواناست و جایی برای احساس تحقیر وجود ندارد.
هر گاه کسی را در جایگاه موفقیت می بینید،
برای اینکه بدانید دربرابر این افراد چه
وضعیتی دارید، از خودتان صادقانه بپرسید( کسی این موضوع را نمی شنود):
" آیا من از موفقیت اوناراحت هستم؟"
راه
کار اجتناب از این خطر چیست؟
·
در حالی که تحت تاثیر وسوسه ویا
عصبانیت هستید از کسی انتقاد نکنید.
·
احساسات و هیجانت خود در انتقاد دخالت ندهید.
·
به عینیات اهمیت دهید ونه به ذهنیات.
·
شما هیچ اجباری ندارید نظر خود را در
مورد موضوعی بدهید که دیگران نظر خود در باره اش گفته اند یا نه گفته اند.
·
اگر مخاطب حال مناسبی برای گوش دادن
ندارد ، سکوت خود را حفظ کنید.
·
اگر حس کردید مخاطب را با حرفهایتان
ناراحت می کنید و او را وادار به دفاع از خود می کنید، سکوت خود را حفظ کنید
در
مقابل انتقاد چه پاسخی دهیم؟
1. اگر
در برنامه ای تلویزیونی و یا پشت تریبون نیستید، بدانید اغلب بهترین پاسخ سکوت
است.
2. اگر
واقعا لازم است پاسخ دهید، توجه کنید که احساسات و هیجانات خود را دخالت ندهید ، به
این ترتتیب خود را درگیر انتقاد که شنیده اید نکرده اید و آن را به خودتان نگرفته اید.
چگونه؟
در این تلاش
نباشید که خود را توجیه کنید.
اعمال را عنوان
نکنید ونه افکار {مربوطبه آنرا}.
بی طرف بمانید و به
عینیات توجه داشته باشید.
انتقاد را به خود
نگیرید.
بر این باورباشید
که مخاطب شما دارد فقط عقیده اش را می گوید و او این حق را دارد که هر آن چه می
خواهد در باره ی شما فکر کند.
برای اینکه تحت
تاثیر قرار نگیرید باید اعتماد بنفس خود را
قوی کنید و افکارتان را مثبت کنید.
بر این باور
باشید افرادی که تحت تاثیر انتقادهای دیگران قرار می گیرند ضعیف هستند زیرا تنها
سلاح آنها "بدجنسی" است. باید آنها را درک کرد و از دست آنها ناراحت
نشد، انها طور دیگری نمی توانند عمل کنند.
النور روزولت: " به آنچه که
درست می دانی ، مطابق قلبت، عمل کن، زیرا در هر صورت از تو انتقاد می شود."
سکوت در بسیاری
از ارتباطات برای جلوگیری از تنش های بیفایده بهترین راهکار است.
انتقاد مخرب و انتقاد سازنده
انتقاد فقط بخاطر
لذت از انتقاد یا انتقاد کردن تحت فشار احساسات منفی ( عصبانیت، و...) خطر نابود
کردن ارتباط و ایجاد تنش در ارتباط را دارد، پس نمی توان به آن اجازه بروز
داد زیرا این کار ارتباطات موثر و موفق آتی را به خطر می اندازد.
با این وجود گاه ممکن است فرد احساس کند بیان نقطه
نظر بیطر فانه و نه مغرضانه اش در مورد چیزی با هدفی صادقانه می تواند در پیشرفت و
تکامل امری موثر باشد. در این صورت لغات باید عاری از احساساتت منفی باشند
. در این وقت است که می توان از انتقاد
سازنده حرف زد، اما انتقاد سازنده قواعدی برای خود دارد.
اگر در انتقاد
احساسات منفی وجود داشته باشد ( عصبانیت، تحقیر، سرزنش، توهین، انتقام، به حساب
رسیدن و ...) دیگر این انتقاد سازنده نیست، بلکه روابط را بر هم می زند.
اساس انتقاد سازنده
اصول اصلی انتقاد سازنده:
انتقاد باید هدف درست، دقیق، روشن، و صادقانه ای داشته
باشد.
هدفی سازنده و نه
مخرب، و در این صورت عاری از هر گونه احساسات منفی است.
خودتان را همپای دیگری بدانید( من خوب هستم و
دیگری نیز خوب است).
رفتارهای روحی
روانی خود را با در نظر گرفتن "خوب بودن " خود و "خوب بودن"
دیگری کنترل و هدایت کنید.
مطابق ـنالیز
گفتگوی متقابل، وضعیت، خوب+ خوب
است. فقط با این حالت است که ارتباطات می توانند مفید واقع شوند.
به مخاطب خود فرصت یافتن راه حل بدهید
به این معنا که
محاطب خود را تشویق کنید راه حلی بیابد و یا به او پیشنهاداتی بدهید.
چگونه
؟
لازم است از این
کارها اجتناب کنید :
او را با این
عبارت ها مجبور نکنید:
" تو
باید...، لزوما..."
حس گناهکاری را
به آن ها منتقل نکنید: " تو می بایست که..." " اگر تو این کار را
کرده بودی اینطوری نمی شد" ، می بینی ، من به تو گفته بودم اما تو به من گوش
ندادی..."
او را با کسی
مقایسه نکنید:
" امیدوار
بودم تو شبیه فلانی بودی"، "
فلانی گفت که خوب می داند چه کند".
در یک خانواده
پیامد این حرفها از بین رفتن همبستگی است ، و در محیط های شغلی وحدت گروهی را از بین خواهد برد.
غلو
نکنید
" تو هیچ
موقع سر وقت نمی رسی" یا " همیشه کارهایت ایراد دارد" یا "
کارهایت بی ارزش است".
قضاوت
نکنید
تو اهمال کاری، تو اینطوری هستی ، تو آنطوری
هستی"
به شیوه
خود، بدون حالت تهاجمی به فرد، در جهت
بهتر شدن وضعیت حرف بزنید.
به واسطه کسی به کسی انتقاد نکنید:
مطلب را فقط با
فرد اصلی در میان بگذارید.
چه باید کرد:
راه
حل ارائه کنید:
" شاید
بتوانی..."، می توانم به شما پیشنهادی بدهم...؟"، " می توانم به
شما روش کار آمدی را نشان دهم..."
مسائل
را شرح دهید
" وقتی این
گونه عمل کنی، اینگونه می شود ...یا من حس می کنم..."
بجای
اینکه خودتان راه حل را بیابید مخاطب را تشویق کنید که خودش راه حل را پیدا کند :
فکر می کنید در آینده بتوانید...؟ ( و سپس آنچه
را می خواهید مطرح کنید و نه آنچه را نمی خواهید).
ترجمه شده از "قدرت کلمات" نوشته فاطیما زهرا عالمی
Les dangers de la critique:
La critique destructrice, une manière malsaine de
tenter de s'affirmer... Elle détruit la personne qui critique et détruit la
relation.
Critiquer pour sauver la face et ne plus se sentir inférieur,
critiquer pour se sentir meilleur que l'autre... Cette manière de procéder
affaiblit encore davantage la personne qui y a recours. Car sans faire cela,
elle est incapable de sentir qu’elle a confiance en elle-même.
Au lieu d’élever son propre piédestal
au niveau de l’autre en travaillant sa confiance en soi, on tente à tort de «
briser » le piédestal de son interlocuteur pour qu’on se sente enfin, soi-même,
triompher sur un piédestal plus élevé.
Ce n'est pas une solution car ce comportement rend l'individu
encore plus petit aux yeux d'autrui et on se fait ridicule.
Critiquer pour le plaisir de critiquer, par besoin de
dénigrer le travail d’autrui, de le dévaloriser, de l’humilier détruit la
personne qui critique car elle est nourrie de haine et cela détruit sa relation
aux autres.
On n’a pas besoin de se placer sur un piédestal pour avoir
confiance en soi. Ceux qui procèdent ainsi, manquent de confiance en eux. La
vraie confiance consiste à se considérer « bien » et de considérer les autres «
bien » et de se garder toujours au même niveau. Certes, il y a des différences
de culture, d’instruction, de comportement qu’il faut apprendre à accepter sans
se sentir diminué(e). Chacun a ses qualités et ses défauts, ses points forts et
ses points faibles. Il n’y a aucun lieu à la comparaison entre les individus.
Chacun est unique, chacun est important, chacun contribue à sa manière dans
cette vie.
Il ne faut donc jamais
placer autrui sur un piédestal quel que soit le contexte. Respecter quelqu’un
ce n’est pas le placer sur un piédestal et le considérer « meilleur ». Les gens
qui ont recours à la critique répondent à un besoin malsain d’humilier autrui
afin de se sentir « triompher » et d’obtenir enfin « une confiance en soi »
courte et passagère qu’ils ne savaient pas obtenir sans critiquer et diminuer
les autres.
Celui qui a besoin de diminuer une personne, se sent face à
sa compétence, en position inférieure. Il voit autrui sur un piédestal plus
élevé et donc ne l’accepte pas.
Quelqu'un qui a
confiance en lui ne verra personne sur un piédestal plus élevé pour que cela le
fasse sentir inférieur. Nous avons tous des forces et des faiblesses. Celui qui
n'est pas compétent dans un domaine, il l'est dans un autre. Il ne doit pas
avoir lieu de se sentir inférieur.
Pour savoir où vous vous placez parmi ces gens à chaque fois
que vous percevez quelqu’un qui a du succès, répondez sincèrement à cette question
en étant honnête avec vous-même (personne ne vous entend ):
« Suis-je dérangé(e )
par le succès de cette personne ? »
Des solutions pour éviter ces dangers ?
Ne critiquez pas sous
l’effet d’une impulsion ou d’une colère.
N’impliquez ni vos sentiments ni vos émotions dans votre
critique.
Soyez objectif(ve) et non subjectif(ve).
Vous n'êtes pas
obligé(e) de donner votre avis sur ce que les autres font ou ne font pas.
Gardez le silence si vous ne sentez pas votre interlocuteur
dans une disposition favorable pour vous écouter.
Gardez le silence si vous doutez que la personne prendra mal
vos propos ou cherchera juste à se défendre.
Que répondre face à une critique ?
1/ Souvenez-vous que
le silence est des fois la meilleure réponse si vous ne passez pas à la
télévision et vous n’êtes pas au tribunal.
2/ S’il faut vraiment répondre, faites-le sans impliquer
d'émotion ni de sentiment, donc ne pas vous impliquer vous-même dans la
critique reçue. Ne le prenez pas personnellement. Comment ?
Ne cherchez pas à vous justifier.
Présentez des faits et
non des opinions.
Restez
neutre et objectif (ve).
Ne prenez pas la critique sur vous-même.
Gardez à l'esprit que votre interlocuteur ne fait qu'exprimer
sa propre opinion et qu'il a le droit de penser de vous ce qu'il veut.
Donnez-lui ce droit sans le prendre sur vous.
Pour ne pas vous sentir affecté(e ), vous avez besoin de
travailler votre confiance en vous-même et de positiver votre pensée.
Comprenez que les gens qui ont recours à rabaisser les autres
par la critique ou autre ce sont des gens très faibles car leur seule arme est
"la méchanceté". Il faut les comprendre donc et ne plus leur en
vouloir, ils sont incapables de faire autrement.
« Fais ce que tu crois juste, selon ton cœur, car on te
critiquera de toute façon. » - Eleanor Roosevelt
Le silence reste dans de nombreuses situations de
communication, la solution idéale pour éviter des tensions inutiles.
La critique destructrice et la critique
constructive
Critiquer pour le plaisir de critiquer ou critiquer sous
l’effet d’un sentiment négatif (colère etc.…) risque de détruire la relation et
de provoquer des tensions dans la communication, donc ce qui ne peut en aucun
cas être permis dans la perspective d’avoir une communication efficace et une
relation réussie.
Cependant il se peut que la personne sente l’utilité
objective et non subjective d’apporter son point de vue ou sa remarque à
l’égard de quelque chose dans un but honnête de progression et d’évolution.
Les paroles dans ce
cas de figure, seront dénuées de sentiment négatif. A ce moment là, on peut
parler de la critique constructive mais elle a des
règles à respecter : si la critique fait intervenir un
sentiment négatif (colère, mépris, reproches, humiliation, provocation,
vengeance, règlement de compte, etc.…) elle n’est plus constructive mais
destructrice de la relation.
Les fondements de la critique constructive
Le principe majeur de la critique constructive :
La critique doit avoir
un objectif sain, précis, clair, et honnête.
Un objectif constructeur et non destructeur donc dénué de
tout sentiment négatif. Positionnez-vous par rapport à autrui (je suis bien et
l’autre est bien) Contrôlez votre attitude mentale de manière à vous considérer
"bien" et à considérer autrui "bien".
C'est la position OK+ /OK+ en analyse transactionnelle. C'est
uniquement à partir de cette position que toute communication peut être
efficace.
Aidez votre interlocuteur à trouver une solution
L'idée est de l'inciter à trouver lui-même une solution ou à
la lui proposer.
Comment ?
Ce qu'il faut éviter de faire : Ne lui imposez pas votre
point de vue en disant : "Tu dois.../ il faut..."
Ne le culpabilisez pas :
«Tu aurais dû...» , "Si tu avais fait ça, il n'y aurait
pas eu ceci", "Tu vois, je te l'avais dit et tu ne m'as pas
écouté..."
Ne le
comparez pas à autrui :
"J'espère te voir comme X", « X sait bien comment
faire».
En famille, cela aura pour conséquence de détruire la
solidarité et la confiance entre les proches. En milieu professionnel, cela
détruira l’esprit d'équipe.
Ne pas exagérer :
«Tu n'arrives jamais à l'heure» ou «Ton travail est toujours mal
fait» ou « ton travail est nul »
Ne jugez pas la personne :
"Tu es négligent, tu es ceci, tu es cela". Parlez
plutôt de votre façon de voir une amélioration sans attaquer la personne.
Ne critiquez
pas par personne interposée :
N'en parlez pas à une personne qui n'est pas concernée.
Ce qu'il
faut faire :
Proposez
plutôt des solutions :
"Tu pourrais peut-être…", "Puis-je te faire
une suggestion?", "Voudrais-tu que je te montre une manière efficace
de ...?"
Présentez les faits :
"Quand tu agis ainsi, il y a ceci... ou je me
sens..."
Incitez l'autre à trouver une solution au lieu de
la lui trouver :
"Comment
penses-tu pouvoir à l'avenir ...? (citez votre objectif à atteindre et non ce
que vous ne voulez pas)".
D'après : Le Pouvoir des Mots Par Fatima-Zahra ALAMI
